باب هشتم قانون تجارت (قرارداد و حمل و نقل)

باب هشتم – قرارداد حمل و نقل

مادۀ 377 : متصدی حمل و نقل کسی است که در مقابل اجرت حمل اشیاء را به عهده می گیرد.
مادۀ 378 : قرارداد حمل و نقل تابع مقررات وکالت خواهد بود مگر در مواردی که ذیلاً استثناء شده باشد.
مادۀ 379: ارسال کننده باید نکات ذیل را به اطلاع متصدی حمل ونقل برساند : آدرس صحیح مرسل الیه ، محل تسلیم مال، عدۀ عدل یا بسته و طرز عدل بندی، وزن و محتوی عدل ها، مدتی که مال باید در آن مدت تسلیم شود، راهی را که حمل باید از آن راه به عمل آید، قیمت اشیایی که گرانبها است. خسارت ناشیه از عدم تعیین نکات فوق و یا از تعیین آنها به غلط متوجه ارسال کننده خواهد بود.
مادۀ 380: ارسال کننده باید مواظبت نماید که مال التجاره به طرز مناسبی عدل بندی شود. خسارات بحری ) آواری ( ناشی از عیوب عدل بندی به عهدۀ ارسال کننده است.
مادۀ 381: اگر عدل بندهی عیب ظاهر داشته ومتصدی حمل ونقل مال را بدون قید عدم مسئولیت قبول کرده باشد مسئول آواری خواهد بود.
مادۀ 382: ارسال کننده می تواند مادام که مال التجاره در ید متصدی حمل ونقل است آن را با پرداخت مخارجی که متصدی حمل ونقل کرده و خسارات او پس بگیرد.
مادۀ 383: در موارد ذیل ارسال کننده نمی تواند از حق استرداد مذکوره در ماده 382 استفاده کند:

1-  در صورتی که بارنامه ای توسط ارسال کننده تهیه و به وسیلۀ متصدی حمل و نقل به مرسل الیه تسلیم شده باشد.
2- در صورتی که متصدی حمل ونقل رسیدی به ارسال کننده داده وارسال کننده نتواند آن را پس دهد.
3-در صورتی که متصدی حمل و نقل به مرسل الیه اعلام کرده باشد که مال التجاره به مقصد رسیده و باید آن را تحویل گیرد.
4- درصورتی که پس از وصول مال التجاره به مقصد مرسل الیه تسلیم آن را تقاضا کرده باشد.
5- در این موارد متصدی حمل ونقل باید مطابق دستور مرسل الیه عمل کند. معذالک اگر متصدی حمل ونقل رسیدی به ارسال کننده داده مادام که مال التجاره به مقصد نرسیده مکلف به رعایت دستور مرسل الیه نخواهد بود مگر اینکه رسید به مرسل الیه تسلیم شده باشد.
مادۀ 384: اگر مرسل الیه مال التجاره را قبول نکند و یا مخارج و سایر مطالبات متصدی حمل و نقل بابت مال التجاره تأدیه نشود و یا به مرسل الیه دسترسی نباشد متصدی حمل و نقل باید مراتب را به اطلاع ارسال کننده رسانیده و مال التجاره را موقتاً نزد خود به طور امانت نگاه داشته یا نزد ثالثی امانت گذارد و در هر دو صورت مخارج و هر نقص و عیب به عهدۀ ارسال کننده خواهد بود. اگر ارسال کننده و یا مرسل الیه در مدت مناسبی تکلیف مال التجاره را معین نکند متصدی حمل ونقل می تواند مطابق مادۀ 362 آن را به فروش رساند .
مادۀ 385:  اگر مال التجاره در معرض تضییع سریع باشد و یا قیمتی که می توان برای آن فرض کرد با مخارجی که برای آن شده تکافو ننماید متصدی حمل ونقل باید فوراً مراتب را به اطلاع مدعی العموم بدایت محل یا نمایندۀ او رسانیده و با نظارت او مال را به فروش رساند. حتی المقدور ارسال کننده و مرسل الیه را باید از این که مال التجاره به فروش خواهد رسید مسبوق نمود.
مادۀ 386: اگر مال التجاره تلف یا گم شود متصدی حمل ونقل مسئول قیمت ان خواهد بود مگر این که ثابت نماید تلف یا گم شدن مربوط به جنس خود مال التجاره یا مستند به تقصیر ارسال کننده یا مرسل الیه و یا ناشی ازتعلیماتی بوده که یکی از آنها داده اند ویا مربوط به حوادثی بوده که هیچ متصدی مواظبی نیز نمی توانست از آن جلوگیری نماید.قرارداد طرفین می تواند برای میزان خسارت مبلغی کمتر یا زیادتر از قیمت کامل مال التجاره معین نماید.
مادۀ 387: در مورد خسارت ناشیه از تأخیر تسلیم یا نقص یا خسارات بحری ) آواری ( مال التجاره نیز متصدی حمل ونقل در حدود مادۀ فوق مسئول خواهد بود. خسارات مزبور نمی تواند از خساراتی که ممکن بود در صورت تلف شدن تمام مال التجاره حکم به آن شود تجاوز نماید مگر این که قرارداد طرفین خلاف این ترتیب را مقرر داشته باشد.
مادۀ 388: متصدی حمل و تقل مسئول حوادث و تقصیراتی است که در مدت حمل ونقل واقع شده اعم از این که خود مباشرت به حمل و نقل کرده و یا حمل و نقل کنندۀ دیگری را مأمور کرده باشد.
بدیهی است که در صورت اخیر حق رجوع او به متصدی حمل و نقل که از جانب او مأمور شده محفوظ است.
مادۀ 389:متصدی حمل ونقل باید به محض وصول مال التجاره مرسل الیه را مستحضر نماید.
مادۀ 390: اگر مرسل الیه میزان مخارج و سایر وجوهی را که متصدی حمل ونقل بابت مال التجاره مطالبه می نماید قبول نکند حق تقاضای تسلیم مال التجاره را نخواهد داشت مگر این که مبلغ متنازع فیه را تا ختم اختلاف در صندوق عدلیه امانت گذارد.
مادۀ 391: اگر مال التجاره بدون هیچ قیدی قبول و کرایۀ آن تأدیه شود دیگر بر علیه متصدی حمل و نقل و دعوی پذیرفته نخواهد شد مگر در مورد تدلیس با تقصیر عمده. به علاوه متصدی حمل ونقل مسئول آواری غیر ظاهر نیز خواهد بود در صورتی که مرسل الیه آن آواری را درمدتی که مطابق اوضاع و احوال رسیدگی مال التجاره ممکن بود به عمل آید و یا بایستی به عمل آمده باشد مشاهده کرده و فوراً پس از مشاهده به متصدی حمل ونقل اطلاع دهد. در هر حال این اطلاع باید منتها تا هشت روز بعد از تحویل گرفتن مال التجاره داده شود.
مادۀ 392: در هر موردی که بین متصدی حمل ونقل و مرسل الیه اختلاف باشد محکمۀ صلاحیت دار محل می تواند به تقاضای یکی از طرفین امردهد مال التجاره نزد ثالثی امانت گذارده و یا لدی الاقتضاء فروخته شود. درصورت اخیر فروش باید پس از تنظیم صورت مجلسی حاکی از آنکه مال التجاره در چه حال بوده به عمل آید. به وسیلۀ پرداخت تمام مخارج و وجوهی که بابت مال التجاره ادعا می شود و یا سپردن آن به صندوق عدلیه از فروش مال التجاره می توان جلوگیری کرد.
مادۀ 393: نسبت به دعوی خسارت بر علیه متصدی حمل و نقل مدت مرور زمان یک سال است. مبداء این مدت در صورت تلف یا گم شدن مال التجاره و یا تأخیر در تسلیم روزی است که تسلیم بایستی در آن روز به عمل آمده باشد و در صورت  خسارت بحری ( آواری ) روزی که بار به مرسل الیه تسلیم شده.
مادۀ 394: حمل و نقل به وسیلۀ پست تابع مقررات این باب نیست.